Không gian tưởng niệm

@ Không gian tưởng niệm là nơi gợi nhớ, nhắc lại những mất mát, sai lầm đã qua với những ai đã từng chứng kiến và trải qua, đồng thời đem lại những trải nghiệm sống động về những mất mát, sai lầm đó đối với những người chưa từng trải qua.

Đây là một vấn đề thiết thực và có giá trị giáo dục cao, chính sự nhắc nhở và những trải nghiệm mới sẽ khơi dậy ý thức ở mỗi con người về  việc thấu hiểu quá khứ, trân trọng hiện tại và bảo vệ tương lai. Tuy nhiên, tại Việt Nam những vấn đề này vẫn chưa được xã hội đánh giá và quan tâm đúng mức, từ đó dẫn đến việc lãng phí tài nguyên văn hóa và tiền bạc.

Ở đây, chúng ta không xoáy sâu vào vấn đề xác định cụ thể đâu là tính truyền thống và bản sắc dân tộc trong kiến trúc đương đại Việt Nam, chỉ quan tâm đến vấn đề tác động về mặt tâm lý của những
không gian tưởng niệm hiện nay đến tâm lý xã hội , và lý giải nguyên nhân vì sao những thiết kế hiện nay ở Việt Nam không gây được sự chú ý, tác động mạnh mẽ lên xã hội nói chung và đặc biệt là giới trẻ hiện nay, một đối tượng thưởng thức đặc biệt quan trọng.
Không gian tưởng niệm là những không gian gắn liền với ký ức của một dân tộc, nhưng thực tế, ký ức đó chỉ thực sự tồn tại với một số thế hệ nhất định, những con người đã trực tiếp trải qua và là một phần của ký ức đó.

Vấn đề bất cập trong thiết kế không gian tưởng niệm ở Việt Nam chính là ở chỗ quá chú trọng vào ký ức của những thế hệ cũ mà quên đi rằng chính những thế hệ mới trưởng thành mới là đối tượng chủ yếu, đó mới chính là những là thế hệ sẽ kế thừa và đảm bảo tính liên tục của quá khứ và vì họ chưa từng có ký ức về những sự kiện đã qua nên nhiệm vụ của không gian tưởng niệm chính là tạo cho những thế hệ này một ký ức hiện tại sống động về quá khứ của dân tộc.

@ Ý tưởng kiến trúc Đài tưởng niệm liệt sỹ tại Nghĩa trang liệt sỹ tỉnh Cà Mau của nhóm N.G.A trong Cuộc thi tuyển phương án kiến trúc do Sở Lao động, Thương binh & Xã hội tỉnh Cà Mau tổ chức. Đây là một dự án mang tính cách tân và mang nhiều giá trị tâm linh.

Dự án Đài tưởng niệm 10 liệt sỹ khởi nghĩa Hòn Khoai được phát triển trên nền hiện trạng cũ với bối cảnh quy hoạch tương lai là các mảng xanh lớn, khu công viên vui chơi và nằm ngay trên trục đường
chính đô thị, khu vực cửa ngõ vào khu trung tâm.

Ý tưởng phát triển ngôi đền trở thành một không gian mở liên hoàn và không tạo ra sự tách biệt với không gian xung quanh, nhưng vẫn đảm bảo được sự uy nghiêm tưởng niệm cần thiết. Đền tưởng niệm trở thành một phần của không gian đô thị, không gian của mảng xanh công viên xung quanh, đồng thời mở ra nhiều hướng tiếp cận cho người thăm viếng.

Ý tưởng cốt lõi nhằm truyền tải được những giá trị tinh thần cô đọng, trang nghiêm của không gian tượng niệm qua những hình ảnh cấu trúc hiện đại, sinh động, mang tính ẩn dụ và đa nghĩa.


Mặt nước là một nhân tố quan trọng trong bố cục không gian công trình, mặt nước và sự chuyển động của nó làm cho ranh giới tiếp giáp giữa công trình và mặt đất trở nên mờ nhạt, công trình có cảm giác lơ lửng, nhẹ nhàng và thanh thoát.

Ánh sáng tương tác với chính chất liệu bê tông tại một vị trí đủ cao, hướng tâm và tĩnh tại, tạo nên một không gian hiện đại và đầy tính chất mặc niệm. Điều đặc biệt ở dự án này chính là hệ thống kính
phản chiếu tại khu vực trần mái, hệ thống phản xạ ánh sáng và mặt nước tạo nên một lớp không gian đầy huyền hảo và linh động. Chính không gian không thể chạm tới này, tạo nên sự bao bọc khu trung tâm đền tưởng niệm một giá trị riêng cho chính nó.


Sự tưởng niệm là một khái niệm không cụ thể, nó cần thể hiện qua các khái niệm vô hạn của chính không gian kiến trúc, hơn là các vật thể gượng ép cho chính người sử dụng không gian.
Giá trị này cần tạo bởi sự tự nhiên, tự cảm nhận và hòa quyện vào không gian đô thị xung quanh.

Không gian nội thất của đền thờ, là những không gian lung linh, huyền ảo và không thể chạm tới, chỉ có thể cảm nhận, từ mọi phía. Sự phản xạ cho phép mở rộng không giới hạn không gian bên trong, tăng cường sự cảm nhận kết nối với tự nhiên và khung cảnh của bầu trời. Những quan điểm phát triển giá trị tinh thần hòa quyện vào không gian công cộng một cách đa nghĩa, tạo nên sự mới mẻ trong cách xử lý không gian và tạo nên một điểm nhấn cảnh quan sinh động và đặc biệt trong bối cảnh đô thị xung quanh. Đây có thể xem là một trong những hướng đi đúng đắn và cần được phát huy về thiết kế không gian tưởng niệm. ( theo ASHui.com)

@ Nói cách khác, không gian tưởng niệm đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc đảm bảo cho sự tiếp diễn và phát triển của một xã hội, đồng thời đó cũng là cầu nối giúp kết nối những thế hệ khác nhau cùng tồn tại trong một xã hội, không ngừng tạo ra những ký ức cộng đồng mới giữa những thế hệ khác nhau nhưng cùng sống trong một thời đại nhất định. Chính sự gắn kết đó là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội loài người.